چرا کودکان به کتابخانه نیاز دارند؟
درک چرایی نیاز کودکان به کتابخانه اهمیت زیادی دارد. برخی میپرسند، چرا برای کودکان کتابخانه تاسیس میکنند؟ آیا واقعا به آن احتیاج دارند؟
حقیقت این است که کودکان به دلایل زیادی به کتابخانه نیاز دارند. نیاز به کتابخانه برای کودکان با نیاز به کتابخانه برای بزرگسالان برابری میکند و حتی گاهی اهمیت بیشتری هم دارد. به رسمیت شناختن حق بر آموزش کودکان و دسترسی به کتابخانه، باعث ایجاد تلاشی همگانی برای تأسیس کتابخانههایی مخصوص کودکانمیشود.
در یک نگاه،کتابخانهی مخصوص کودک اطلاعات مورد نیاز او را در اختیارش قرار میدهد و به رشد ذهنی، احساسی، اجتماعی، تحصیلی و زبانی او کمک میکند.
کودکان به دلایل زیادی به کتابخانه نیاز دارند که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
کتابخانههای عمومی با فراهم آوردن امکان دسترسی کودکان به کتاب و اقلام غیرکتابی، زندگی آنها را پربارترمیکنند. از میان تمامی خدماتی که توسط کتابخانههای عمومی برای کودکان ارایه میشود، ایجادفرصت یادگیری نامحدود برای کودکان و رشد و بهروز رسانی دانش آنها متناسب با توسعهی اجتماعی، اقتصادی و علمی اهمیت زیادی دارد. کودکان در کتابخانه، علاوه بر امکان مطالعهیکتابها به اطلاعات سرگرمکنندهی زیادی هم دسترسی دارندو همچنین محتواهای صوتی وتصویری نیز برای گوش دادن و تماشاکردن در اختیارشان است. لیست مواردی که انتظار میرود در کتابخانهی کودکان پیدا شود به شرح زیر است: کتاب، مجله، روزنامه، فیلم، اسلایدشو، کامپیوتر و انواع سیدیهای آموزشی و سرگرمی.
روانشناسان نشان دادهاند که کودکان معنای بسیاری از کلماتی را که بهکارمیبرندنمیدانند. بعضی وقتها چیزهایی را میگویند که معنای آن را نمیدانند و اگر جلوی این روند گرفته نشود ممکن است به یادگیری طوطیواری کودک منجر شود. این موقعیتی است که در آن کودکان کلمات را بدون آنکه معنایش را بدانند فقط از رو میخوانند. کورننیوس اعتقاد داشت که یک روش نظاممند که ترکیبی از کلمات و تصویر است میتواند روش معلمان زمان خودش را بهبود بخشد. در دانشنامه جهانی ۱۹۹۰ برای اولین بار دانش آموزان کلمات را بههمراه تصاویر یاد گرفتند که منجر به بیان شفافتر معانی شد. امروزه تمامی این موارد در کتابخانه ها فراهم است تا به دانش آموزان در یادگیری بهتر مفاهیم کمک کند. کتابخانهها به کودکان کمک میکنند تا در آینده بزرگسالان با معلوماتی باشند.
کسب دانش میبایدنظاممند و طبقهبندی شده باشد . کتابخانهها این امکان را برای کودک فراهم میکنند. یادگیری از مفاهیم کوچک و ساده شروع می شود تا به مفاهیم پیچیدهتر برسد. کسانی که از کودکی با کتابخانه آشنایی پیدا نمیکنند معمولا در یادگیری دچار مشکل میشوند. در کشور نیجریه، بعضی جوانان میتوانند به خوبی انگلیسی صحبت کنند و مکالمات منطقی داشته باشند ولی نمیتوانندآنها را بنویسند. آنها میتوانند با استفاده از موبایل و کامپیوتر به اطلاعات دسترسی پیدا کنند ولی چون معلومات کافی ندارند متوجه نمیشوند که دقیقا به چه اطلاعاتی نیاز دارند. آنها ممکن است در نهایت به اطلاعاتی دسترسی پیدا کنند که اشتباه است و حتی ممکن است برایشان مضر هم باشد. این مشکل بر روی الگوی تحصیلی این افراد هم تاثیر خواهد داشت.
مهارت خواندن یکی از مهمترین بخشهای تحصیل است. در طول خدمات فوق برنامه مانند جلسات کتابخوانی، مسابقات خواندن و کلاسهای داستاننویسی، کتابداران و کارکنان بخش کودک، به کودکان کمک میکنند تا مطالعه کردن را به یکی از عادات خود تبدیل کنند. مطالعه کردن یک مهارت مفید است که به کودکان در روند تحصیلشان کمک میکند و این دانهای است که در بسترکتابخانه درون کودکان کاشته میشود و منجر به رشد و پرورششان میگردد.
با مراجعه به منابع موجود در کتابخانه، کودکان با فرهنگ، سنت و هنجارهای محل زندگیشان آشنا میشوند. آنها با ارزشهای جامعه و تاریخچهی خود آشنا میشوند. در کتابخانه باید اسنادی از بهترین دست آوردها و افکار از تمامی دورههای تاریخی وجود داشته باشد. این موارد باید شامل همهی حوزههای موسیقی، هنر، ادبیات و همچنین بیانگر ایدههایی باشد که بشر دربارهی خودش داشته است، افکارش دربارهی جهان و باورهایش دربارهی مذهب و مرگ.
- آموزش روشهای استفاده از کتابخانه
استفاده از کتابخانه و یا آموزش کاربران یکی از روشهای آشنایی اعضای کتابخانه با فضا و منابع است. هیچراهی وجود ندارد که یک کودک، کتابخانه را دوست داشته باشد بدون آنکه منابع بهصورت رسمی به او معرفی شده باشند. از کتابداران بخش کودک انتظار میرود که کودکان را با کتابخانه آشنا کنند و راههای بهره برداری و قوانین آن را به ایشان آموزش دهند.
- توسعهی مهارت "جستجوی اطلاعات"
منابع موجود در کتابخانه میتوانند مهارت درخواستکردن را به کودکان آموزش دهند. این مهارتها شامل نحوهی پیدا کردن اطلاعات و روش استفاده از آن است. این آموزش همچنین شامل یادگیری روشهای تفکر نقادانه در مواجهه با اطلاعاتی است که از منابع مختلف بهدستمیآید. شکی نیست که این مهارتها در مسیر تحصیل دانشآموزیان نیز بهکارمیآیند و ضروری هستند. منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه مانند دانشنامه ها، فرهنگنامههای لغت، کتابها، منابع فناوری اطلاعات و ارتباطات و اقلام صوتی وتصویری به کودکان کمک میکند که مهارت " جستجوی اطلاعات " را بیاموزند.
- آشنایی با مهارتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات
از آنجاییکه کودکان برای داشتن عملکرد مناسب در دنیای جدید به آشنایی با فناوری ارتباطات و اطلاعات نیاز دارند، یکی از کارکردهای کتابخانه باید همین باشد. کودکان باید از سنین کم با این مهارتها آشنا شوند تا برای توسعهی تکنولوژی هیچ ترسی وجود نداشته باشد. کتابخانههای کودکان باید برنامههایی مانند برگزاری کلاسهای آموزش تکنولوژی، مانند مباحث پایهای کامپیوتر، راهاندازی سیستمها، کتابهای الکترونیکی، جستجو در اینترنت و غیره داشته باشند. این کلاسها به کودکان کمک میکند که آشنایی خوبی با تکنولوژی پیدا کنند و از آن برای جبران کمبودهای اطلاعاتی خود استفاده نمایند.