مجری پنل: مینا کامران، پویش ایرانمن
محورهای نشست:
۱- اگر بخواهید حضور خیریه ها و انجمن ها را از دهه 80 به بعد ارزیابی کنید فکر می‌کنید چه میزان اقداماتشان در کاهش فقر موثر بوده و می‌توان از آنها به عنوان اقدامات توسعه‌ای نام برد؟
۲-راهکار یا اقدامات عملیاتی که از این به بعد می بایست انجمن های فعال سیستان و بلوچستان در مسیر توسعه انجام دهند، چیست؟
۳- چقدر انجیوها و انجمن های محلی و استانی را در این موضوع موثر می دانید؟اصلا به این بلوغ رسیده اند ؟ راهکارهای توانمندسازی انجمن های محلی چیست؟
۴-پیشنهاد شما برای جلوگیری از موازی کاری و تسهیل اقدامات فقرزدایی از سوی انجمن ها در استان چیست؟گذاریم فقر و رفاه را مردم #بلوچستان معنا کنند
نشست هم‌اندیشی «حضور خیریه‌ها و سمن‌ها در سیستان و بلوچستان و راهکارهای فقرزدایی در این منطقه» به همت پویش ایران من و با حضور انجمن‌های فعال در استان برگزار شد.
در این نشست که شامگاه دوشنبه ۱۹ شهریورماه در هفته فرهنگی بلوچ برگزار شد، «افسانه احسانی» مدیرعامل و مؤسس انجمن آوای طبیعت، «زهرا گیتی‌نژاد» مدیرعامل خیریه مهر گیتی، «ثمینه کریم‌زایی» از گروه زنان بلوچ بالی کپوت، «پوران اسماعیلی» نماینده انجمن حامی، «محمد حسین برکوک رزم» مسئول گروه جهادی السابقون و «حسین علیمرادی» مدیر گروه دستِ یاری به دشتیاری حضور داشتند و به سخنرانی پرداختند.
- زهرا گیتی‌نژاد مدیرعامل خیریه مهر گیتی، در پاسخ به پرسشی درباره حضور انجمن‌ها در سیستان و بلوچستان از سال ۱۳۸۰ و تأثیر آن بر کاهش میزان فقر گفت: «زمانی که در ابتدای سال ۸۰ وارد سیستان و بلوچستان شدم، بچه‌ها در وضعیتی اسف‌انگیز درس می‌خواندند. این مسئله برای منی که در یکی از بهترین مدارس شهر تهران تدریس می‌کردم، عجیب بود و باعث شد به این فکر بیفتیم که از ولنجک تا میرجاوه پل بزنیم و ۱۸ مدرسه بسازیم.»
وی ادامه داد: «ما فقط مدرسه نساختیم، بچه‌ها را ساختیم، زنان و مردان منطقه را ساختیم و از سال ۸۰ تا به امروز بسیار در کاهش فقر فرهنگی مؤثر بوده‌ایم و مهم‌ترین تأثیری که توانسته‌ایم بگذاریم بالا بردن سطح مشارکت مردم محلی در ساخت مدارس است.» - ثمینه کریم‌زایی، بگذاریم فقر و رفاه را خود مردم بلوچستان معنا کنند.مهم‌ترین ضعف فعالیت‌های خیرخواهانه در استان سیستان و بلوچستان را شناخت نادرست آنها از منطقه دانست و گفت: بسیاری از کسانی که در منطقه سیستان و بلوچستان کار خیر انجام می‌دهند بدون شناخت وارد منطقه ما می‌شوند و همین باعث آسیب‌رساندن به مردم می‌شود. یکی از نقدهایی که من همیشه به مؤسسات خیریه وارد کرده‌ام تصاویری است که از کودکان سیستان و بلوچستان می‌گیرند و با نیت برانگیختن حس ترحم منتشر می‌کنند.
این فعال اجتماعی بلوچ توضیح داد: این قبیل تصاویر به شدت به عزت نفس ما لطمه زده است. فعالیت‌های نیکوکارانه در سال‌های اخیر رفتار بلوچ‌ها را هم تغییر داده است. تا قبل از اینکه دیدگاه افراد نیکوکار درباره رفاه به سیستان و بلوچستان تزریق شود، هیچ کودک بلوچی با دیدن افراد غیربومی درخواست پول نمی‌کرد، یا صنایع‌دستی را با قیمتی غیرواقعی نمی‌فروخت.
کریم‌زایی درباره نگاه اشتباه نیکوکاران به کودکان بلوچ گفت: نباید هر کودکی را که بدون دمپایی در حال بازی‌کردن در روستایی است، فقیر بپندارید چرا که نوع زندگی بچه‌های بلوچی این نیست که دمپایی به پا کنند. پیوست کردن واژه محروم به استان سیستان و بلوچستان نفعی برای منطقه ما نداشته است و به همین دلیل معتقدم خیریه‌ها بایستی نگاه خودشان را نسبت به منطقه ما تغییر دهند، چرا که سطح رفاهی که ما برای خودمان متصور هستیم لزوما با آنچه که خیریه‌ها و انجمن‌ها تصور می‌کنند مطابقت ندارد.
عضو گروه گروه زنان بلوچ بالی کپوت درباره سوءاستفاده از کودکان بلوچ برای کسب شهرت گفت: یکی از اتفاقاتی که در سال‌های اخیر ضربه زیادی به عزت نفس کودکان بلوچ وارد کرده این است که عده‌ای برای جذب کردن فالوئر در اینستاگرام به سیستان و بلوچستان می‌آیند و با انتشار تصاویر کودکان ما مشهور می‌شوند. بسیاری از گروه‌هایی که به سیستان و بلوچستان می‌آیند اصلا قصد کمک کردن ندارند و حتی مسائلی را که تقبل می‌کنند، انجام نمی‌دهند. - محمد حسین برکوک رزم نیز در خصوص ضرورت توسعه از درون اظهار کرد: اگر افراد خیری که در این مناطق مدرسه می‌سازند، بعد از سه سال بروند به مدارسی که ساخته‌اند سر بزنند، تصور می‌کنند که این مدارس بیش از ۲۰ سال عمر دارند. این یعنی افراد محلی طوری با مدرسه برخورد کرده‌اند که گویی از آن خودشان نیست، و انگشت اتهام را نباید سمت مردم منطقه بگیریم بلکه باید سراغ خیرینی برویم که نتوانستند مردم را در فرایند ساخت مدرسه دخیل کنند.
مسئول گروه جهادی السابقون اعلام کرد: درست است که ما نتوانسته‌ایم بیشتر از ۵ مدرسه در سیستان و بلوچستان بسازیم، اما نگاهمان این بود که از هر مدرسه که ما ساخته‌ایم باید ۵ مدرسه بومی جوانه بزند و برای این کار تلاش کردیم برای ساخت مدارس از مردم بومی کمک بخواهیم، حتی اگر سهم آنها در ساخت مدرسه ۱۰۰ هزار تومان باشد.محمد حسین برکوک رزم نیز یکی از مهم‌ترین راهکارهای فعالسازی مردم بومی را دخالت دادن آنها در امور سازمان‌های غیربومی دانست و افزود: به نظر می‌رسد که بهترین راهکار عضویت مردم بومی در سازمان‌های مردم‌نهاد غیربومی و اختیار دادن به آنهاست که می‌تواند در توانمندسازی آنها مؤثر باشد. به هر حال مؤسسات بیرونی باید پس از مدتی فعالیت و بیدارسازی جامعه محلی، منطقه را ترک کنند.
- پوران اسماعیلی، نمی‌توانیم از هیجان مردم برای کمک کردن جلوگیری کنیم. نماینده انجمن حامی نیز ضمن تفکیک فعالیت‌های خیر از اقداماتی که با هدف توانمندسازی انجام می‌گیرد، گفت: فقر موجود در بسیاری از مناطق کشور، افراد مرفه را در زمینه کمک به افراد نیازمند هیجان‌زده کرده است، به طوری که می‌بینیم ناگهان سیلی از لوازم التحریر به سمت یک منطقه سرازیر می‌شود یا اینکه ناگهان جمعیتی در روستاها به دنبال افراد بیمار می‌گردند تا درمانشان کنند.
وی ادامه داد: ما نمی‌توانیم جلوی عاطفه جامعه برای کمک رساندن به مردم را بگیریم اما به عنوان یک سازمان مردم‌نهاد مسئول هستیم نگاه متفاوتی به این مسئله داشته باشیم. بگذاریم مردم عادی برای به دست آوردن احساس همبستگی که به شدت نیازمندش هستیم فعالیت‌های خیر را دنبال کنند، این وظیفه ماست که توسعه را در یک منطقه تعریف کنیم، زیرساخت‌های مورد نیاز برای آن را شناسایی کنیم و برای فراهم کردنش از مردم کمک بگیریم.
اسماعیلی در ادامه به تأثیرات فعالیت‌های نیکوکارانه در منطقه سیستان و بلوچستان پرداخت و گفت: در حال حاضر بسیاری از سازمان‌ها در مناطق کمتر توسعه‌یافته طرح تسهیلگری دارند و سعی می‌کنند برای طرح‌هایشان نیازسنجی انجام دهند. امروز جوامع محلی تا حد خیلی زیادی تغییر کرده‌اند و بسیاری از شهرستان‌ها در استان صاحب NGO های محلی فعال هستند که همه این موارد در فقرزدایی مؤثر خواهد بود. - حسین علیمرادی مدیر گروه دستِ یاری به دشتیاری اظهار کرد: متأسفانه طبق آمار موجود، از ۴۰ هزار میلیارد تومانی که در سال گذشته صرف فعالیت‌های خیر شده ۸۰ درصد تسکینی بوده و فقط ۲۰ درصد صرف مسائل ترمیمی شده است و این نشان‌دهنده حرکت کردن ما به سمت فعالیت‌های خیر ماندگار است.
وی آموزش را لازمه اصلی بهبود شرایط در منطقه سیستان و بلوچستان دانست و گفت: یکی از وظایف سازمان‌های مردم نهاد تأثیرگذاری بر تصمیم مردم در مورد فعالیت‌های خیر است. مردم باید بدانند هر یک دلار سرمایه‌گذاری در عرصه آموزش برابر ۴ دلار بازده اقتصادی برای یک منطقه است. ما از زبان بسیاری از معلمان سیستان و بلوچستان شنیده‌ایم که بچه‌ها بدون لواز‌التحریر سر می‌کنند اما بدون کلاس درس و کولر نمی‌توانند در مدرسه بمانند.
آموزش شمشیر دو لبه است - افسانه احسانی، مدیرعامل و مؤسس انجمن آوای طبیعت پایدار نیز با طرح این سؤال که چرا به شکست‌هایمان توجه نمی‌کنیم و فقط دنبال موفقیت‌های انجمن‌های مردم‌نهاد هستیم، گفت: فعالیت‌های نیکوکارانه و خیر فقط در کشور ما آسیب‌زا نیست، بلکه اگر در اینترنت جستجو کنید با مقالات متعددی مواجه خواهید شد که آسیب‌های این قبیل فعالیت‌ها را در سایر کشورها و از آن جمله آفریقا مورد بررسی قرار داده‌اند. به همین دلیل فکر می‌کنم اصلی‌ترین نیاز ما این باشد که با هم بنشینیم و درباره اشتباهاتمان صحبت کنیم تا دیگران همانها را تکرار نکنند.
وی آموزش را شمشیری دولبه دانست و افزود: آموزش به هیچ عنوان مقدس نیست و اگر آموزشگری که به منطقه سیستان و بلوچستان می‌آید شناختی از جوامع محلی نداشته باشد، بچه‌ها را نابود می‌کند.
احسانی ادامه داد: به نظر می‌رسد آنچه که ما نیازمندش هستیم برگزاری نشست‌هایی درباره آموخته‌های سمن‌ها و NGOها از جوامع محلی است. متأسفانه مردم هم کمتر به شناخت افرادی که می‌خواهند به آنها کمک کنند تمایل دارند، در حالی که لازم است در این زمینه ظرفیت‌سازی کنیم تا بتوانیم به فعالیت‌های نیکوکارانه جهت ببخشیم.
انجمن‌های محلی نیازمند خودباوری هستند
در بخش دوم نشست ثمینه کریم‌زایی در پاسخ به پرسشی درباره راهکارهای توانمندسازی انجمن‌های محلی گفت: من فکر می‌کنم انجمن‌های محلی بیش از هر چیز نیازمند خودباوری هستند. معمولا برای نیکوکاران سخت است که برایآموزش دادن به انجمن‌های محلی در زمینه تسهیلگری هزینه کنند.