ضرورت راه اندازی کتابخانههای مدارس :
با تكیه بر تجربهی 11 ساله انجمن حامی در زمینهی تجهیز کتابخانههای روستایی و با توجه به اهمیت ترویج فرهنگ کتابخوانی و "عادت به مطالعه" درمیان کودکان، کارگروه پشتیبانی مدارس حامی، همواره بر ضرورت تجهیز کتابخانههایمدارس به عنوان پایگاهی برای رشد و شکوفایی استعدادهای کودکان، تأکید داشته است. در همین راستا تجهیز کتابخانههایمدارس، با بهرهگیری از تجربیات انجمن حامی و سایر سازمانهای مردم نهاد از جمله " شورای کتاب کودک" در دستور کار کارگروه پشتیبانی مدارس قرار گرفته است. انجمن حامی از سال 97 تا کنون با حمایت حامیان موفق به تجهیز 12 کتابخانهی مدرسهای در مناطق مختلف ایران شده است.
در ادامه، گزارش خانم زهرا سلطانی با موضوع روند راهاندازی کتابخانههای مدارس و شرح فعالیتهای کتابخانهها به تفکیک، ارائه میگردد:
سرفصل فعالیتهای انجام شده در راستای راهاندازی
کتابخانههای مدارس انجمن حامی :
1-
برایهر مدرسه پروندهایتهیه گردید و اطلاعات کامل شامل فضایموجود،
تجهیزات، آمار دانش آموزان، موجودی کتابها و... در آن جمعآوری گردید.
2-
برقراری ارتباط با کتابداران
3-
ایجاد گروه مجازی کتابداران مدارس: به منظور تعامل میان کتابداران و به
اشتراک گذاشتن تجاربشان یک گروه مجازی در آبان سال 97 ایجاد گردید.این
گروه موفق شد ارتباطی فعال میان مسئولین کتابخانه مدارس واقع در اقصا نقاط ایران
(بلوچستان-کردستان-لرستان-گلستان-ایلام-آذربایجان شرقی-مازندران) ایجاد کند،
بدین شکل که میتوان گفت همه کتابخانههایی که انجمن حامیدر مدارس تجهیز کرده
است در ارتباطی سازمان یافته در حال فعالیت اند. این گروه توانسته است با برقراری
ارتباط کتابداران در تبادل تجارب در ایجاد انگیزه و ایجاد رقابتی مثبت و
سازنده میان آنان تاثیر به سزایی داشته باشد.
4-
آموزش نحوه استفاده
از فرهنگنامه کودک و نوجوان: با علم به اینکه بیشتر کتابخانههایمدارس حامیدارای"فرهنگنامه
کودک و نوجوان" هستند. آموزش نحوه استفاده ازاین کتاب مرجع نفیس به
کتابدارها (که اکثرا آموزگاران و مدیران مدارس هستند) در دستور کار قرار گرفت.
5-
آموزش کتابداران:
به پیشنهاد کارگروه کتابخانه و با توجه به نیاز کتابداران به آموزش، خانم میهن
خواه کتابدار کتابخانه حامیشهر پلان (دشتیاری)، آموزشهایلازم را به کتابداران
مدارس میرعماد، فرهت نیا و بیرجندی ارائه نمودند.
6-
بازدید دورهای از کتابخانهها: 1- آرزو(گشت) ۲- دبستان امام رضا(دشتیاری) ۳-
نوکپری(سراوان) ۴- مینوکیمیا(بندر گز) ۵- مسعود احمدی(بانه) ۶- خورشید(دانهمیسی)
۷- حامیسرداب(سرباز) ۸- یاران البرز (پیردان) ۹- میرزاخانی(سرباز) ۱۰- راه دانش(سرباز)
۱۱- هشت شهریور(دشتیاری) ۱۲- بلوچی عبدالله(دشتیاری) 13- میرعماد(دشتیاری) 14- درودیان(دشتیاری)
15- فرهت نیا(چابهار) ۱6- بیرجندی(دشتیاری) ۱7- یاران البرز عاشقلو(خدافرین) ۱8-
مرغ آمین(یوش) 19- جاویدکرمانی(دهلران)
7-
تهیه روش اجرایی تجهیز کتابخانه مدارس: به دنبال ارائه «طرح پیشنهادی تجهیز
کتابخانههایمدارس از جانب کارگروه کتابخانه و با اعتقاد به اهمیت جایگاه و نقش
کتابخانههایمدارس در ارتقای«سطح سواد خواندن، دانش، خلاقیت و مهارتهایدانش
آموزان و ترویج فرهنگ مطالعه» روش اجرایی تجهیز کتابخانههایمدارس حامیو غیر حامیدر
خرداد ماه سال ۹۸ در کارگروه پشتیبانی تدوین و جهت تصویب به هیات مدیره تحویل داده
شد.
8- تجهیز و شارژ کتابخانههایمدارس
در سال 97 و 98:
سال 97: 1- مدرسه تورج ماهی بیرجندی(دشتیاری) 2- مدرسه میرعماد(دشتیاری)
3- مدرسه راه
دانش(سرباز) 4- مدرسه مسعود احمدی(بانه-کردستان)
سال 98: 1- مدرسه جاوید کرمانی(دهلران) 2- مدرسه
درودیان (دشتیاری) 3- مدرسه نوکپری(سراوان) 4- مدرسه جهانشاهی(بندر گز) 5- دبستان هشت
شهریور(دشتیاری) 6- یاران البرز عاشقلو(خدافرین) 7- دبیرستان بلوچی
عبدالله(دشتیاری) 8- پیر سهراب(دشتیاری)
9- فعال کردن کتابخانههایمدارس
در فصل تابستان و برگزاری کلاسهایفوق برنامه
10- بررسی وضعیت
کتابخانههایمدارس غیر حامیو شناسایی مدیران و آموزگاران علاقه مند و فعال این
مدارس و ارتباط گرفتن با آنها: 1- دبستان
پسرانه شهید جهانشاهی (بندرگز) 2- دبستان پسرانه شهیددهقان (گشت) 3- دبستان
دخترانه کوثر(گشت) 4- دبستان مختلط کپری (گشت) 5- دبیرستان شهیدفهمیده (گشت) 6- دبیرستان
فاطمه زهرا(کوخانی) 7- دبیرستان رقیه (جالق) 8- دبیرستان صدف (جالق) 9- مدرسه صداقت ( روستای کجدر، سرباز) 10- مدرسه گواتمان ( سرباز)
شرح گزارش فعالیتهایکتابخانههایمدارس
حامی(99- 98)
کتابخانه مدرسه
مرغ آمین، روستاییوش، مازندران
1- معرفی دانش آموزان
توانمند و مسئولیت پذیر به عنوان کتابدار مدرسه
2- طبقه بندی کتابهایکتابخانه بر اساس
گروه سنی
3- برگزاری مسابقات کتاب وکتابخوانی و داستان
نویسی درسطح مدرسه و ترغیب دانش آموزان به مشارکت در آنها
4- برپایی نمایشگاه کتاب درمدرسه
5- معرفی کتاب به دانش آموزان برایمطالعه و
خلاصه کردن، همراه با اهدایجوایز
6- فعال نگه داشتن کتابخانه در فصل تابستان
کتابخانه مدرسه مریم میرزاخانی، روستایایتک، سرباز، سیستان
بلوچستان
1- خواندن کتاب و کشیدن نقاشی و تهیه کاردستی با توجه به متن کتاب
2- ایجاد ایستگاه "کتاب ببر، بخوان،
بیار" در حیاط مدرسه و استقبال گرم دانش اموزان از این طرح
3- تهیه ماکت از ایدههایجالب دانش
آموزان
4- خواندن کتابهایداستان توسط تعدادی از دانش
آموزان و خلاصه و نقل کردن آن برایسایر دانش آموزان
5- تشویق دانش آموزان به مشارکت در طرحهایپژوهشی
و جمع آوری اطلاعات از دایره المعارف
6- آموزش نقالی به دانش آموزان
7- بلندخوانی شاهنامه برایبچهها
8- مرتب کردن کتابخانه توسط دانش آموزان
9- برپا کردن نمایشگاه کتاب در حیاط مدرسه
10- نوشتن داستان کوتاه توسط دانش آموزان
11- انتخاب قهرمانان ماه
کتاب و دادن لوح تقدیر به آنها
کتابخانه دبیرستان دخترانه پیرسهراب، چابهار، سیستان و بلوچستان
1- برگزاری جلسه معرفی و
ارائه روشهایصحیح استفاده از کتابخانه برایدبیران محترم
2- انتخاب و گزینش دانش آموزان علاقمند به
امر کتابداری و همکاری در مدیریت کتابخانه دبیرستان
3- طبقه بندی و نظم دهی به کتابها با مشارکت
کتابداران عزیز
4- تعیین زمان بندی استفاده از کتابخانه در
دو بخش دروس کمک آموزشی و کتب غیر درسی برایدانش آموزان پایههایمختلف و نصب
قوانین استفاده صحیح و درست از منابع کتابخانه در تخته برد کتابخانه
5- تهیه لیستی از کتب مورد نیاز دانش آموزان
با توجه به نظر دبیران و دانش آموزان
6- برگزاری کارگاه
کتابخوانی
7- برگزاری مسابقات
کتابخوانی و اهدایجوایز به گروههایمنتخب
8- تصویر سازی و خلاصه نویسی کتب خوانده شده توسط دانش آموزان هر
پایه
9- ایجاد انگیزه و پویا سازی زنگ انشاء و ادبیات فارسی در تمام
پایهها
10- برگزاری مسابقات روان خوانی و درست خوانی
ماهانه بین تمامیپایهها
11- برگزاری اردوی روز دوستی و انجام فعالیتهایمتنوعی
مانند مشاعره، نقالی و خواندن سرودهایمحلی و بومیتوسط دانش آموزان (این جشن
همه ساله در روز سیزدهم بهمن، در مدرسه برگزار میشود).
12- برگزاری مسابقه حافظ خوانی ویژه متوسطه
اول (هر دانش آموز ۲۰ غزل از حافظ را بدون غلط، با احساس و از حفظ میخواند.)
13- برگزاری مسابقه شاهنامه خوانی و نقالی
ویژه متوسطه دوم
14- غیر از فعالیتهایتعیین شده در تقویم
اجرایی، کتابخانهها با توجه به پیشامدها نیز برنامههایی برگزار میکردند. به
عنوان مثال: جمع شدن کنار برکه روستا پس از بارندگی و خواندن اشعار سهراب سپهری، فروغ
فرخزاد و انجام بازیهایکودکانه.
15- دانش آموزان متوسطه اول، برایکارهایگروهی و عملی درس «کار و
فناوری»، با مشارکت یکدیگر نهالی در حیاط مدرسه کاشتند و تمام مراحل کاشت و
نگهداری و نیز تصویر نقاشی شده آن را به شکل یک کتابچه تهیه کردند. همچنین گروهی
دیگر از دانش آموزان نیز کتابچهایدر مورد انواع سوزن دوزیهایمحلی تهیه
کردند که هر دو این کتابها در اختیار کتابخانه مدرسه قرار گرفت.
16- از آغاز دوران کرونا طرح کتابداران
روستا به روستا اجرا شد. در این طرح یک کتابخوان فعال از هر روستا انتخاب شده و
بیست جلد کتاب متنوع به او امانت داده میشود. هر روز خود او یا یکی از اهالی
روستا راوی میشود و کتابها را برای دیگران میخواند. بعد از خوانده شدن
همه بیست جلد کتابُ کتابهایروستاها با هم جابه جا میشوند.
17-
فعال نگه داشتن کتابخانه در فصل
تابستان
کتابخانه مدرسه جاوید کرمانی، دشت عباس،ایلام
1- در سال گذشته، انجمن
حامیفضایی مجزا و تجهیز شده برایکتابخانه فراهم آورده است.
2- مسئولیت مدیریت کتابخانه مدرسه برعهده شورایدانش
آموزی بوده واز خود اعضای شورا یک نفر کتابدار معرفی میشود
کتابخانه
دبستانمیر عماد سند
مراد،
دشتیاری، سیستان و بلوچستان
1- از آنجا که دانش
آموزان این مدرسه در روستایخود پارک یا محل بازی ندارند، فضایکوچک این
کتابخانه بسیار به آنها کمک میکند.
2- تشویق دانش آموزان به کتابخوانی در محیط
مدرسه و منزل و پذیرش مسئولیت در کتابخانه
3- برگزاری مسابقات کتابخوانی، روخوانی و خواندن سرود
4- طبقه بندی کتابهای کتابخانه بر اساس
گروه سنی
کتابخانه دبستان خورشید، دانهمیسی، لرستان
1- انتخاب کتابدار از بین
دانش آموزان
2- امانت دادن کتاب به دانش آموزان و والدین
آنها
3- طبقه بندی کتابهای کتابخانه بر اساس
گروه سنی
4- آشناکردن دانش آموزان پایه اول با کتابهایکتابخانه
5- مطالعهی کتاب و سپس خلاصه کردن آن توسط
دانش آموزان جهت بهبود مهارت خلاصه نویسی، و تحویل آن به معلم کلاس
6- بلندخوانی کتابها توسط دانش آموزان درحیاط مدرسه
7- برگزاری مسابقه حافظ
خوانی در مدرسه و اهدای جوایز به نفرات برتر
نکته: این مدرسه فضایی مجزا برایکتابخانه
ندارد و بخشی از نمازخانه تبدیل به کتابخانه شده است. همچنین پس از شیوع کرونا
روند امانت دادن کتاب به دانش آموزان بسیار سخت شده است.
کتابخانه دبستان دخترانه یاران
البرز روستای پیردان از شهرستان سرباز
1- انتخاب کتابدار ازمیان
کتابخوانان برتر
2- دسته بندی
کتابها بر اساس گروههای سنی
3- امانت دادن
کتابها به دانش آموزان در طول هفته، به تفکیک پایه در هر روز
4- آموزش بهره گیری از کتابخانه برایدانش آموزان
5- معرفی
کتاب توسط دانش آموزان در مراسم آغازین
6-
برگزاری کلاس در کتابخانه (معلمان محترم در بعضی مواقع کلاس درس خود
را در کتابخانه برگزارمیکردند.)
7- ریسه کردن کتابها در زنگهایتفریح جهت مطالعه
8-
ارسال کولهی کتاب به مغازهها و رستورانهای کنار روستا برای استفادهی
مغازه داران و مسافرین محترم
کتابخانه
دبستانمینوکیمیا، روستایلیوان غربی، بندر گز، گلستان
1- تشکیل جلسات و معرفی
دانش آموزان توانمند و مسئولیت پذیر به عنوان کتابدار مدرسه وکلاس
2- تشکیل جلسات با کتابداران در طول سال، و تشکیل
گروههای ادبی، علمی و....در سطح مدرسه
3- برگزاری مسابقات کتاب وکتابخوانی درسطح
مدرسه
4-
حضورکتابدار روستا در مدرسه و ایجاد انگیزه برای مشارکت دانش آموزان
در مسابقات کتابخوانی
5- برپایی نمایشگاه کتاب درمدرسه
6- برگزاری مسابقات داستان نویسی در دهه فجر و ترغیب دانش اموزان
به مشارکت در آن
7- برگزاری مسابقات
شاهنامه خوانی
8- برگزاری مسابقات داستان خوانی، داستان نویسی و داستان گویی
مجازی درکانالهای مدرسه وگروه کلاسی توسط معلمین هرپایه از آغاز دوران کرونا
کتابخانه
مجتمع شبانه روزی عشایری زینب کبری، خرم آباد، لرستان
1- سر و سامان دادن به کتابها
(جدا کردن کتابهای پاره و غیر قابل
استفاده از کتب سالم، صحافی کردن کتابهای پاره شده)
2- تهیه قفسههای کتابخانه با استفاده از
چوب تختهای شکسته مدرسه
3- موکت کردن کف کتابخانه
4- تهیه میز و صندلی پلاستیکی برایکتابخانه
5- انتخاب کتاب یاران از بین دانش آموزان
7- برگزاری مسابقات
کتابخوانی به مناسبتهای مختلف
8- تشویق کتابیاران و کتابخوانان برتر هر ماه
9- اهدا کتاب از سوی همکاران در روز اهدا کتاب
گزارش
کتابخانه مدرسه مسعود احمدی، بانه، کردستان
1- انتخاب سه نفر از دانش
آموزان به عنوان مسئول و کتابدار کتابخانه
2- عضویت همه دانش آموزان در کتابخانه مدرسه
3- اجرای همه فعالیتهایکتابخانه به صورت
خودگردان
کتابخانه
دبستان خلبان حاج ابراهیم فرهت نیا روستایپلانی شهرستان چابهار
۱-انتخاب یک دانش آموز به عنوان مسئول وکتابدار کتابخانه
۲- طبقه بندی کتابهایکتابخانه بر اساس
گروه سنی با همکاری دانش آموزان
3- آموزش مهارت بلند خوانی کتاب به دانش
آموزان
۵- آشنا کردن دانش آموزان پیش دبستانی با
محیط کتابخانه و کتابها، و انجام کارهایی چون نقاشی کردن در محیط کتابخانه
6- مطالعه دانش آموزان به صورت گروهی و فردی در کتابخانه
7- نوشتن داستانهای تخیلی
توسط دانش آموزان
8- برگزاری جشنی با عنوان کتابخانه وکتاب خوانی
9- مطالعه کتابها توسط دانش آموزان و تهیه خلاصه از آنها جهت
تمرین مهارت خلاصه نویسی
10- اهدا جوایز تشویقی به دانش آموزانی که
بیشترین کتاب را از کتابخانه به امانت گرفته و به مطالعه آن پرداخته اند.
کتابخانه
دبیرستان یاران البرز، روستایعاشقلو، آذربایجان شرقی
1- تعویض کتابهایکهنه
با نو
2- اجرای طرح کتابخانه باز در این مدرسه:
دو کمد کتاب، به شکل کتابخانهای بدون مسئول، در تمام ساعت مدرسه باز بود و
دانش آموزان هنگام برداشتن کتاب مورد نظر خود و بازگرداندن آن، نام خود و کتاب را
یادداشت و ثبت میکردند. این کار باعث افزایش مطالعه بین دانش آموزان شد.
3- در هفته کتاب و کتابخوانی تمام کتابهای کتابخانه
در سالن مدرسه به شکل نمایشگاه به نمایش در میآیند تا کتابهایی که در طول سال
از دید بچهها پنهان ماندهاند دیده شوند.
4- برگزاری مسابقه کتابخوانی
5- بخشی از کلاس انشای فارسی به خلاصه
نویسی اختصاص داده میشد.
6- در پایان سال تحصیلی با کمک و همکاری انجمن، تعدادی کتابهایتست
و کنکور توسط نماینده قلم چی در اختیار پایه دوازدهم قرار گرفت. همچنین نماینده
قلم چی آمادگی خود را برای برگزاری امتحانات قلم چی برای همه دانش آموزان
مدرسه یاران البرز، با همکاری آقای ایمان زاده اعلام نمود.
کتابخانه
مدرسه شهید جهانشاهی، لیوان غربی، بندر گز، گلستان
1- تحویل حداقل یک کتاب
درپایان هفته به هر یک از دانش آموزان برای مطالعه وخلاصه نویسی، که نتیجه آن در
مراسم صبحگاه یا در کلاس درس ارائه میشد.
2- همچنین در کلاس هنر، فارسی و مطالعه آزاد،
کتابهای مورد علاقه دانش آموزان بین آنها توزیع میشد تا بتوانند آنها را
مطالعه کنند و دانش آموزانی که پیشرفت داشتند مورد تشویق قرار میگرفتند.
3- برگزاری مسابقات کتابخوانی
4- در دوره کرونا روند امانت دادن کتاب به
دانش آموزان بسیار مشکل شده است.
گزارش
کتابخانه مدرسه نو کپر حامیایران من، روستایهناران، سراوان، سیستان و
بلوچستان
1- دستهبندی کتابها بر اساس
موضوعات آنها (علمی آموزشی داستانی وغیره)
2- واگذاری مسئولیت حفظ و نگهداری کتابهایکتابخانه
به همه دانش آموزان
3- خواندن کتابها برای دانش آموزان و امانت
دادن به آنها بر حسب علاقه هر کدام از دانش آموزان
4- اجرای نمایشی شخصیتهایکتابهای داستانی
توسط دانش آموزان به کمک معلم
5- کشیدن نقاشی و درست کردن کاردستی بر اساس
محتوایکتابهای داستانی
6- بردن کتابهای امانتی به خانه و خواندن آنها برای اعضای خانواده
7- تقویت احساس مسئولیت در
دانش آموزان
8- خلاصه نویسی ازکتابها
9- نوشتن داستانهای خلاقانه توسط دانش آموزان
10- تشویق دانش آموزان به استفاده از مطالب
مفید کتابها درزندگی روزمره
11- اجرایطرح نویسندگان
کوچک دشت، به منظور تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان براینوشتن داستانهایی در
مورد کوه و دشت محل زندگی خود و به تصویر کشیدن قوه تخیلشان
12- اجرایطرحی که در آن، هر یک از دانش آموزان خود
را در شمایل یکی از شخصیتهای یک کتاب درنظر میگرفت و کارهایی را که در طول
روز انجام میداد مینوشت و روز بعد در کلاس برای دوستان خود ارائه میکرد.
کتابخانه
دبستان راه دانش، روستایکوه
فیزا، راسک،
سیستان و بلوچستان
1- برگزاری جلسه معرفی و ارائه
روشهای صحیح استفاده از کتابخانه برای دبیران محترم
2- انتخاب و گزینش دانش آموزان علاقمند به
امرکتابداری
3- تعیین زمان بندی استفاده از کتابخانه و
امانت دادن کتاب به دانش آموزان به صورت هفتگی
4- تشویق دانش آموزان به کتاب خوانی در محیط
مدرسه و منزل
5- استفاده چرخشی دانش آموزان ازکتابخانه در زنگهایتفریح
6- معرفی هفتگی یک کتاب
بعد از مراسم صبحگاه
7- امانت دادن کتاب به
دانش آموزان دخترانه مقطع راهنمایی
کتابخانه
دبستان شهید دهقان، شهر گشت، سراوان، سیستان و بلوچستان
1-
فعال نمودن کتابخانه مدرسه با روشهای انگیزشی چون سفره کتاب، هر زنگ تفریح
یک کتاب، خلاصه نویسی و داستان نویسی
2- تهیه
گزارش و داستان نویسی
3- آشنا کردن دانش آموزان پایه ششم با روشهای تحقیق میدانی
و کتابخانهای و تعریف پروژه برای اجرا
4- کاشت درخت در مدرسه و کار با گل و برگ
درخت خرما
5- احیا سنتهای قدیمی و ارزشمند قوم بلوچ
6- دعوت از افراد شاخص شهر جهت امور
تربیتی
کتابخانه
آموزشگاه آرزو شهسواریان، شهر گشت، سراوان، سیستان و بلوچستان
کتابخانه
تورانمیرهادی
1-
با توجه به تاثیر کتاب و کتابخوانی بر دانش آموزان، با مشورت با آنها تصمیم
گرفته شد کتابخانه مدرسه علاوه بر زنگهای تفریح در ساعات هنر و ورزش نیز باز
باشد.
2- دسته بندی کتابهایکتابخانه به تناسب
موضوع (علمی، داستانی، درسی و غیره)
3- برگزاری ماهانه مسابقات کتابخوانی برای افزایش
رغبت مطالعه در بین دانش آموزان
4- تجهیز سالن سمعی بصری به منظور پخش فیلمهایی
از آثار نویسندگان معروف در آینده