بقا , رشد , حمایت و مشارکت
مواد پیمان نامه حقوق کودک به اختصار عبارتند :
ماده1:تعریف کودک
کودک کسی است که سن او کمتر از 18 سال باشد مگر اینکه براساس قانون قابل اعمال, سن قانونی کمتر تعیین شده باشد.
ماده2:منع تبعیض
حقوق این پیمان بدون استثنا متعلق به همه کودکان است و دولت ها باید کودکان را دربرابر هر نوع تبعیض, حمایت کنند.
ماده3:منافع کودک
در هر اقدامی باید منافع عالیه کودک مورد توجه قرار گیرد در صورتی که والدین یا سرپرستان کودک در این زمینه کوتاهی کنند,دولت ها
باید حمایت و مراقبت لازم را از کودکان به عمل اورد.
ماده4:تحقق حقوق کودکان
دولت ها باید در اجرای پیمان حقوق کودک بیشترین تلاش خود را به کار ببندند.
ماده5:سرپرستی والدین
دولت ها باید حقوق و مسئولیت های والدین یا کسی که سرپرستی کودک به عهده او می باشد را در ارتباط با پرورش کودک, محترم بشمارد.
ماده6:بقا و پیشرفت
هر کودک دارای حق طبیعی زندگی است و دولت ها باید زندگی ,بقا و رشد کودک را تضمین کنند.
ماده7:نام و ملیت
هر کودک حق دارد از نام و ملیت مشخص , برخوردارشود.
ماده8:هویت کودک
دولت ها باید ازهویت کودک که شامل نام, ملیت و پیوند های خانوادگی او می شود ,حمایت کنند.
ماده9:جدایی از والدین
کودک حق دارد که با والدین خود زندگی کند و نمی توان او را به اجبار از پدر و مادر خود جدا کرد مگر اینکه این امر, به سود او باشد.
ماده10:پیوستن به خانواده
کودکان و والدین ان هاحق دارند به منظور ملحق شدن به یکدیگر کشوری را ترک یا دوباره به کشور خود بازگردند.
ماده11:منع انتقال غیرقانونی کودک
دولت ها باید ازانتقال غیرقانونی کودکان بوسیله والدین یا افراد دیگر به سایر کشورها ممانعت کنند.
ماده12:ازادی عقیده کودک
کودک حق دارد در مواردی که به زندگی وی مربوط می شود , ازادانه عقیده خود را بیان کند.
ماده13:ازادی بیان کودک
کودک حق دارد عقاید خود را بیان کند و بدون توجه به مرزها کسب اطلاعات نماید.
ماده 14:ازادیاندیشه و مذهب
دولت ها باید ازادی اندیشه و مذهب کودک و حق هدایت کودک توسط والدین خود را محترم بشمارند.
ماده15:ازادی اجتماعی
کودکان حق دارند که با یکدیگر ارتباط داشته و تشکیل اجتماعات دهند.
ماده16:حفظ حریم کودک
امورخصوصی, خانوادگی و مکاتبات کودکان باید در برابر هرنوع دخالت, بی حرمتی و افترا, محافظت شود.
ماده17:دسترسی به اطلاعات مناسب
دولت ها باید امکان دسترسی کودکان به اطلاعات مناسب را تضمین کنند و در حمایت انان در برابر اطلاعات زیان اور,بکوشند.
ماده18:مسئولیت والدین
والدین در رشد و پرورش کودکان مسئولیت مشترک دارند و دولت ها باید در این امر به انان کمک کنند .
ماده19:منع بد رفتاری با کودک
دولت ها موظف هستند کودک را از هر نوع بد رفتاری والدین یا سرپرستان دیگر محافظت کنند و برای جلوگیری از هر نوع سوئ استفاده از کودک, اقدامات مناسب اجتماعی را انجام دهند.
ماده20:کودکان بی سرپرست
دولت ها باید به کودکان محروم از خانواده کمک کنند و جایگزین مناسبی برای انان تعیین نمایند .
ماده21:فرزندخواندگی
درکشورهایی که نظام فرزندخواندگی وجود دارد,این امر باید با توجه به منافع عالیه کودک و با کمک مقامات ذیصلاح,انجام گیرد .
ماده22:کودکان پناهنده
دولت ها باید با همکاری سازمان های ذیصلاح,کودکان پناهنده یا پناهجو را مورد حمایت قرار دهند .
ماده23:کودکان معلول
کودکان معلول برای برخورداری از یک زندگی مناسب, به اموزش,پرورش و مراقبت ویژه نیاز دارند.
ماده24:خدمات بهداشتی
کودکان حق دارند از بالاترین سطح بهداشت و خدمات پزشکی برخوردار شوند. دولت ها باید برگسترش و مراقبت ها و اموزش های همگانی بهداشتی, توجه خاص مبذول دارند .
ماده25:بررسی موقعیت کودک
وضع کودکی که از طرف دولت به افراد یا خانواده ها سپرده می شود, باید مورد ارزیابی منظم قرار گیرد.
ماده26:تامین اجتماعی
هر کودک حق دارد از تامین اجتماعی از جمله بیمه اجتماعی برخوردار شود.
ماده27:سطح زندگی
هر کودک حق دارد از سطح زندگی برخوردار شود که رشد جسمی, ذهنی, روانی و اجتماعی او را تامین کند.
ماده28:اموزش و پرورش
برخورداری از اموزش و پرورش حق هر کودک است و دولت ها باید امکان اموزش ابتدایی رایگان و اجباری را برای همگان فراهم اوردند.
ماده29:اموزش ارزش ها
هدف اموزش و پرورش باید رشد شخصیت و توانایی های کودک به کاملترین صورت باشد و کودک را برای یک زندگی فعال در یک جامعه اماده سازد .
ماده30:کودکان اقلیت های قومی و مذهبی
کودکان اقلیت های قومی و مذهبی حق برخورداری از فرهنگ خود و انجام اعمال مذهبی و تکلم به زبان خویش را دارا هستند .
ماده31:بازی و فعالیت های فرهنگی
کودک حق بازی, تفریح و مشارکت در فعالیت های فرهنگی و هنری را دارد .
ماده32:کار کودکان
کودک باید در برابر هر کاری که رشد و سلامت او را تهدید می کند , حمایت شود . دولت ها باید حداقل سن کار وشرایط کار کودکان را مشخص کنند .
ماده33:مواد مخدر
کودکان باید در مقابل استفاده از مواد مخدر و شرکت در تولید و توزیع ان, حمایت شوند .
ماده34:سوء استفاده جنسی
دولت ها باید کودکان را در برابر هر نوع سوئ استفاده جنسی مورد حمایت قرار دهند .
ماده35:خرید و فروش کودک
دولت ها باید اقدامات لازم را برای جلوگیری ازخرید و فروش و ربوده شدن کودکان به عمل اورند .
ماده36:دیگر شکل های استثمار
کودک باید در مقابل هرگونه استثمار که سلامت و رشد او را به مخاطره می اندازد , مورد حمایت و محافظت قرار گیرد .
ماده37:منع شکنجه
هیچ کودکی نباید مورد شکنجه , رفتار ستمگرانه و بازداشت غیر قانونی قرار گیرد .اعمال مجازات اعدام و حبس ابد در مورد کودکان
باید ملغی گردد.
ماده38:درگیری های مسلحانه
هیچ کودک زیر 15 سال نباید در درگیری های مسلحانه شرکت کند . دولت ها باید در زمان درگیریهای مسلحانه از کودکان مراقبت و حمایت به عمل اورند.
ماده39:توان بخشی کودکان
دولت ها موظف هستند از کودکان اسیب دیده از جنگ , بدرفتاری و استثمار , مراقبت و حمایت کنند .
ماده40:دادرسی ویژه کودکان
کودکان بزهکار برای دفاع از خود حق دارند از رفتار مناسب , معاضدت و مشورت قانونی برخوردار شوند و در حد امکان از اعمال مجازات شدید در مورد انان پرهیز شود .
ماده41:رجحان قوانین موثرتر
هیچ یک از مواد پیمان نامه حاضر, قوانین داخلی یا بین المللی لازم الاجرا در کشورهای عضو که در جهت تحقق حقوق کودک موثر باشد را تحت تاثیر قرار نمی دهند.
ماده42 تا 54:در مورد چگونگی اجرای پیمان و عملکرد دولت ها در ارتباط با آن است که اهم نکات مندرج در این موارد به شرح زیر
می باشد:
_ اشنا کردن عموم مردم , خانواده ها و کودکان با مفاد پیمان حقوق کودک با استفاده از شیوه های گوناگون اموزشی , تبلیغی و
اطلاع رسانی.
_ تشکیل کمیته بین المللی حقوق کودک به منظور بررسی پیشرفت کشورهای عضو در تحقق تعهدات مندرج در پیمان حقوق کودک .
_ به منظور تحقق هر چه بیشتر حقوق کودک و افزایش همکاری های بین المللی در این زمینه , کمیته می تواند از سازمان های تخصصی , صندوق کودکان سازمان ملل متحد و سایر ارگان های سازمان ملل متحد جهت شرکت در جلسات کمیته یا ارائه گزارش دعوت به عمل اورند .
_ کمیته حقوق کودک می تواند بر حسب مورد سازمان های تخصصی , صندوق کودکان سازمان ملل متحد و سایر سازمان های ذیصلاح در خواست نماید نظرات تخصصی در مورد اجرای پیمان ارائه نمایند .
ضرورت تدوین پیمان نامه جهانی حقوق کودک