تفاوت هاى آموزشى وباز تولیدچرخه محرومیت
انجمن حامى در طول١٥سال فعالیت، ساخت دهها مدرسه و کتابخانه در محرومترین مناطق ایران باعث درک بهترفرآیند بازتولید شونده محرومیت و تاثیر عمیق و مخرب آن در روح و باور ساکنان آن مناطق و بالطبع نظام آموزشی شده است. تجربه آموزشی انجمن حامی در مدارس تحت حمایت و پشتیبانی خود بالاخص درسیستان و بلوچستان،چابهار،منطقه دشتیاری، چرخه بازتولیدکننده محرومیت آموزشی را اینچنین نشان میدهد: دانش آموزان ابتدایی تا قبل ازورودبه مدرسه اصلا با زبان فارسی آشنا نیستند. والدین اغلب بیسواد هستند و قادر به تکلم فارسی نیستند و اگر هم فارسی بلد باشند به زبان محلی صحبت میکنند. عدم آشنایی به زبان فارسی این افراد رابه سوی استفاده از کانالهای تلوزیونی بلوچستان پاکستان سوق میدهد که برنامه های تلوزیونی به زبان محلی و مادری این افراد است و کودک در چرخه خانواده،رسانه محلی وهمسالان و هم بازیهایش بازبان بومی بزرگ میشود و تا ورود به نظام آموزشی شانس یادگیری وحتی آشنایی اولیه با زبان رسمی کشورش راازدست میدهد. در حالیکه بهترین وسریعترین سنین یادگیری زبانهای مختلف همان سالهای اولیه کودکی است این فرصت ازطرف محیط زندگی کودک به او داده نمیشود و هم به دلیل محرومیتهای زیرساختی آموزش شانس ورود کودکان به مقطع پیشدبستانی بسیار کم است و این مقطع مهم و تاثیرگذار که میتواند علاوه بر تقویت و نهادینه کردن مهارتهای ذهنی و شخصیتی کودک باعث کاهش تفاوتهای زبانی بین فضای خانواده و مدرسه شودازبین میرود واو وارد مدرسه میشود. دانش آموز باید به زبانی بخواند وبنویسد که کاملا به آن ناآشناست. نه تنها به ساختار زبانی، آواها و گرامر زبان جدید هیچگونه آشنایی ندارد بلکه ماهیت و محتوای کتابها هم برایش غریبهاند و الگوی زندگی او با این کتابها کیلومترها فاصله دارد. به تمام این مشکلات که هر کدام نیاز به یک حمایت آموزشی ویژه دارد، مشکل کلاسهای درس چندپایه را هم باید اضافه کرد که معلم در طول یک روز تدریس شاید چند دقیقه بیشتر نتواند برایش وقت بگذارد. مشکلات آموزشی دانش آموز رویهم انباشته میشود وبا اوبه سالهای تحصیلی بالاتر میرود ونتیجهاش دیکته هایی با بیش از بیست غلط میشود و اغلب آنهاتاپایان پایه ششم و حتی در مقطع متوسطه اول هم قادر به روخوانی کتابها و انجام چهار عمل اصلی محاسباتی نیستند. به طور متداول دو نهادخانواده و مدرسه با تعامل، همکاری و تصحیح همدیگر بستر رشددانش آموز رافراهم میکنند اما خانوادههای دانش آموزانی که در مدارس روستایی (بالاخص استانهای محروم و کمتر توسعه یافته) درس میخوانند کمترین میزان مشارکت را در حل مشکلات آموزشی فرزندانشان دارند.درواقع دو نهاد خانواده و آموزش با کمبودها و ناکارمدی های خودشان، اولی به دلیل بسترزبانی و فرهنگی متفاوت و احساس همبستگی بیشتر با زمینه های قومی و بومی به جای حس تعلق به زبان ملی و دومی(نظام آموزش رسمی) به دلیل ضعف زیرساختهای آموزشی و ناتوانی دررفع ضعفهای پایهای دانش آموز، منجر به ضعف و سرخوردگی واحساس عجزوناتوانی در دانش آموز و بالارفتن آمار تکرار پایه در سالهای اولیه تحصیل و درنهایت زمینه ساز و عامل تقویت کننده برای ترک تحصیل میشود که من بنا به تجربه شخصی نام آن را فرار تحصیلی میگذارم. دانش آموزانی که هنوز اشتیاق درس خواندن را دارند ولی از ناتوانی خواندن و نوشتن به زبانی سخت و ناآشنا از آن فرار میکنند. انجمن حامی برای حل این مشکلات با دو راه راحل وارد عمل شد که نتایج ارزشمند و درخشانی را در پی داشت:
۱- آموزش دو مربی بومی در دو مرحله(دشتیاری و تهران) و راه اندازی آزمایشی یک دوره پیش دبستانی با 18نوآموز در منطقه دشتیاری. نتیجه برگزاری این دوره آشنایی اولیه نوآموزان با زبان فارسی، درک و دریافت بهتر مفاهیم آموزشی نسبت به دیگر همکلاسانشان در سالهای اول آموزش.(گزارش معلمان بومی)
۲- برگزاری دوره هنر خواندن و نوشتن توسط آقای صداقتی خیاط که در یک دوره زمانی کوتاه و با بهره گیری از ظرفیتهای زبان بومی و پیوند آن به زبان فارسی باعث یادگیری سریع و راحت دانش آموزان و تقویت مهارت خواندن و نوشتن آنها شد. یکی از معلمانی که با این روش آموزشی تدریس کرده اند می گویند که برای آموزش حرف ر از کلمه رش استفاده میکنم که به معنی شپش است و وقتی می گویم ر مثل چی؟ بچه ها با شادی موهاشون رو میخارونند و میگویند مثل رش.
در نهایت باید گفت که تجربه انجمن حامی در فعالیتهای آموزشی مناطق محروم و دور افتاده ایران نوید بخش این پیغام است که با اندکی تامل و استفاده از روشهای خلاقانه آموزشی، توجه به تفاوتهای فرهنگی و زبانی و بهره برداری از ظرفیتهای فوق العاده این تفاوت و تنوع و با راه اندازی دورههای پیش دبستانی با مشارکت جوامع محلی بسترهای توسعه آموزشی جوامع محلی امکان پذیر است.